Năm 2045 sẽ là một dấu mốc đặc biệt trong lịch sử dân tộc. Đó là tròn một thế kỷ từ ngày khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cũng là năm mà đất nước đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao. Mục tiêu này là biểu tượng cho sự trưởng thành toàn diện của dân tộc, là sự khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Câu hỏi ai sẽ là chủ nhân của Việt Nam 2045 vì thế mang ý nghĩa sâu xa, đó là ai sẽ gánh vác trọng trách đưa đất nước từ hiện tại đến tương lai và cần chuẩn bị những gì để thế hệ ấy đủ năng lực đảm đương sứ mệnh lịch sử.

Chủ nhân của Việt Nam 2045 trước hết chính là thế hệ trẻ hôm nay, những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, những bạn trẻ đang từng bước khởi nghiệp và khẳng định bản thân. Đến năm 2045, họ sẽ ở độ tuổi bốn mươi đến sáu mươi, giai đoạn sung sức nhất về trí tuệ, kinh nghiệm và bản lĩnh. Đó chính là Gen Z và Gen Alpha, hai thế hệ đang và sẽ trưởng thành trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng với thế giới, chứng kiến và trải nghiệm trực tiếp những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, cạnh tranh công nghệ và làn sóng chuyển đổi số. Gen Z, những “digital natives” lớn lên cùng internet, mạng xã hội và toàn cầu hóa, mang trong mình sự linh hoạt, sáng tạo và khát vọng khẳng định bản thân. Gen Alpha, thế hệ “AI natives” lại là lớp người đầu tiên trưởng thành hoàn toàn trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật và kinh tế xanh, được dự báo sẽ trở thành lực lượng đổi mới sáng tạo chủ chốt. Trải nghiệm của cả hai thế hệ này sẽ hun đúc cho họ bản lĩnh thích ứng, tư duy mở và khát vọng kiến tạo. Họ không chỉ là công dân Việt Nam trong nghĩa truyền thống mà còn là công dân toàn cầu, có khả năng kết nối, học tập và làm việc trong một thế giới liên thông, nhưng đồng thời vẫn giữ được gốc rễ văn hóa và bản sắc dân tộc để định vị bản thân, để làm giàu thêm cho sự đa dạng của nhân loại và khẳng định vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Để trở thành những chủ nhân xứng đáng, thế hệ ấy cần có những năng lực cốt lõi. Đó là tri thức sâu rộng và tư duy phản biện, không dừng lại ở việc tiếp thu mà phải biết sáng tạo và giải quyết những vấn đề phức tạp. Đó là năng lực làm chủ công nghệ, từ trí tuệ nhân tạo đến công nghệ xanh, bởi cuộc cạnh tranh toàn cầu của thế kỷ XXI sẽ xoay quanh sáng tạo khoa học và đổi mới công nghệ. Đó còn là khả năng thích ứng trong một thế giới nhiều bất định, nơi biến động kinh tế, môi trường, địa chính trị có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Và quan trọng hơn cả là ý thức công dân và trách nhiệm xã hội, để mỗi người không chỉ tìm kiếm sự thịnh vượng cho bản thân mà còn biết đóng góp cho cộng đồng, bảo vệ môi trường và xây dựng một thể chế công bằng và văn minh.

Tuy nhiên, để hình thành nên thế hệ như vậy, không thể chỉ trông chờ vào sự trưởng thành tự nhiên. Trách nhiệm chuẩn bị thuộc về ngày hôm nay. Giáo dục phải được cải cách toàn diện, từ mô hình dạy học nhồi nhét sang nuôi dưỡng khả năng sáng tạo, hợp tác và nhất là năng lực tự học. Người trẻ cần được trang bị kỹ năng số, năng lực liên ngành và khả năng hội nhập quốc tế. Thể chế phải minh bạch, công bằng, khuyến khích cạnh tranh và bảo vệ sáng tạo, để thanh niên dám khởi nghiệp, dám thất bại và dám thành công. Kinh tế phải chuyển dịch từ mô hình dựa trên chi phí thấp sang nền kinh tế tri thức và xanh, tạo không gian cho những ngành công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, tài chính quốc tế và công nghiệp văn hóa. Văn hóa xã hội phải bồi đắp tinh thần khai phóng, lòng tự tôn dân tộc, đồng thời nuôi dưỡng tinh thần nhân văn và khả năng đối thoại toàn cầu. Chính sách thanh niên phải coi người trẻ là trung tâm, là đối tác đồng kiến tạo tương lai.

Ai sẽ là chủ nhân của Việt Nam 2045? Câu trả lời không đơn giản là nằm ở thế hệ trẻ mà là ở cách đất nước hôm nay gieo mầm cho tương lai thế nào. Trẻ em, thanh niên, doanh nhân, trí thức, công dân… tất cả đều có thể trở thành chủ nhân nếu được chuẩn bị hành trang đúng cách. Nhưng họ cũng có thể chỉ là người làm thuê cho thế giới nếu chúng ta không kịp thời trao cho họ tri thức, bản lĩnh và cơ hội. Bởi vậy, 2045 không phải mục tiêu của ngày mai mà là một lời hẹn ước ngay từ hôm nay. Nếu xã hội đồng lòng kiến tạo, thế hệ chủ nhân của năm 2045 sẽ đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, đồng thời xây dựng một đất nước hùng cường, nhân văn, sáng tạo – một Việt Nam xứng đáng với khát vọng thế kỷ.