Năm 2024 đánh dấu một bước chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam trên hành trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Theo báo cáo mới nhất, Việt Nam đã ghi nhận những bước tiến vượt bậc trên nhiều mặt trận, khẳng định vị thế ngày càng vững chắc trên bản đồ công nghệ và đổi mới toàn cầu.
Thăng hạng ấn tượng trong xếp hạng toàn cầu
Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2024 xếp Việt Nam ở vị trí 44 trên 133 nền kinh tế, tăng 4 bậc so với năm 2022. Trong đó, có đến 5/7 trụ cột được cải thiện đáng kể, đặc biệt là hạ tầng (tăng 14 bậc) và trình độ phát triển thị trường (tăng 6 bậc). Đây là minh chứng rõ ràng cho sự đầu tư bài bản và chính sách hiệu quả của quốc gia trong lĩnh vực khoa học – công nghệ.
Năng suất lao động và đổi mới doanh nghiệp được thúc đẩy mạnh mẽ
Việt Nam đã lọt vào top 10 quốc gia tăng năng suất lao động nhanh nhất toàn cầu trong năm 2024. Cùng với đó, số lượng ứng dụng di động tăng vọt, và tỷ lệ doanh nghiệp chi cho nghiên cứu & phát triển (R&D) cũng nằm trong nhóm dẫn đầu.
Đáng chú ý, 38% doanh nghiệp tại Việt Nam hiện có hoạt động đổi mới sáng tạo – tăng gần 10% chỉ trong 2 năm, cho thấy tinh thần cải tiến và thích ứng công nghệ đang dần lan tỏa mạnh mẽ trong khu vực tư nhân.
Hạ tầng số phát triển bền vững
Cơ sở hạ tầng viễn thông và kỹ thuật số đang được mở rộng nhanh chóng. Việt Nam đã đấu giá thành công băng tần 5G lần đầu tiên trong năm 2024, nâng tổng băng tần di động lên 660 MHz – tăng gần gấp đôi so với năm 2020.
Tốc độ internet (cả cố định và di động) hiện nay đã nằm trong top 20 toàn cầu, với thứ hạng 19, cải thiện hơn 40 bậc chỉ trong 4 năm. Mạng 4G phủ gần như toàn bộ dân số (99,8%), và 5G đang dần hiện diện với hơn 12 nghìn trạm phát sóng được triển khai, đạt mức phủ sóng 26% dân số tính đến giữa năm 2025.
Tỷ lệ thuê bao internet băng rộng cố định bằng cáp quang đã đạt 23,1 thuê bao/100 dân – cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 14%. Đồng thời, tỷ lệ sử dụng giao thức IPv6 tại Việt Nam đã đạt 65%, đưa nước ta đứng thứ 7 thế giới, tăng 3 bậc so với năm 2020.
Chính phủ số và bảo mật thông tin được chú trọng
Chuyển đổi số quốc gia đang được thực hiện toàn diện với những bước tiến rõ rệt. Chỉ số Chính phủ điện tử của Việt Nam đã tăng 15 bậc chỉ sau 2 năm, xếp thứ 71 toàn cầu vào năm 2024. Trong lĩnh vực an toàn thông tin, Việt Nam đạt vị trí thứ 17 thế giới theo xếp hạng của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU), vươn lên nhóm “Kiểu mẫu” về an ninh mạng và giữ vững vị trí thứ 4 Đông Nam Á.
Ngành công nghiệp số bứt phá
Công nghiệp công nghệ số đang trở thành trụ cột của nền kinh tế. Quy mô ngành này đạt 158 tỷ USD vào năm 2024 – tăng 26% so với năm 2020. Trong đó, công nghiệp phần cứng – điện tử hiện là lĩnh vực xuất khẩu lớn nhất, chiếm khoảng 30% GDP.
Bên cạnh đó, Việt Nam tiếp tục giữ vững danh hiệu điểm đến hàng đầu châu Á cho hoạt động gia công phần mềm, đứng thứ 7 thế giới về chỉ số dịch vụ toàn cầu (GSLI).
Định hướng tương lai: Đổi mới sáng tạo trở thành lối sống
mới sáng tạo phải trở thành một phần thiết yếu trong đời sống xã hội – từ cá nhân, tổ chức đến toàn bộ quốc gia. Khoa học và công nghệ không chỉ phục vụ nghiên cứu mà cần trực tiếp giải quyết các bài toán thực tiễn của Việt Nam.
Trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; viện, trường là nguồn cung cấp tri thức; và nhà nước là kiến tạo, kết nối, tạo điều kiện cho toàn dân cùng tham gia.
Hạ tầng viễn thông sẽ được nâng cấp thành hạ tầng số thông minh, bền vững và mở rộng, phục vụ hiệu quả quá trình chuyển đổi số quốc gia. Hạ tầng bưu chính truyền thống sẽ chuyển hóa thành hạ tầng logistics quốc gia – tạo dòng chảy vật chất đồng bộ với dòng chảy dữ liệu.
Đồng thời, công nghiệp công nghệ số phải phát triển thành ngành công nghiệp mũi nhọn, làm chủ công nghệ lõi, bảo đảm chủ quyền số và dẫn dắt công cuộc chuyển đổi số toàn dân, toàn diện.
Các trụ cột khác như tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật, sở hữu trí tuệ và năng lượng nguyên tử cũng sẽ được xem là công cụ chiến lược – góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia và bảo đảm an ninh công nghệ dài hạn.