Công nghệ số không chỉ là sự kế thừa của công nghệ thông tin mà còn là bước tiến mang tính cách mạng, làm thay đổi căn bản cách con người sống, làm việc và sáng tạo. Chính sự phát triển của công nghệ số đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, mở ra một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên số, nơi công nghệ trở thành lực lượng sản xuất chủ đạo, kiến tạo nền kinh tế tri thức và xã hội số.

Chuyển mình mạnh mẽ – Từ học đường đến doanh nghiệp

Hiện nay, cả nước có hơn 75.000 doanh nghiệp công nghệ số đang giữ vai trò nòng cốt trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Các doanh nghiệp này không chỉ tập trung vào sản xuất phần mềm, phần cứng mà còn góp phần đẩy nhanh ứng dụng công nghệ trong các lĩnh vực then chốt như y tế, giáo dục, tài chính – ngân hàng.

Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, ngành công nghệ số đã ghi nhận tổng doanh thu gần 2,3 triệu tỉ đồng – tăng trưởng gần 21% so với cùng kỳ năm trước. Dự kiến đến hết năm, con số này có thể vượt mốc 4,3 triệu tỉ đồng.

Song song với chính sách ưu đãi từ Nhà nước, các doanh nghiệp, trường đại học và viện nghiên cứu đang tích cực hình thành các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo – từ phòng thí nghiệm AI, trung tâm nghiên cứu bán dẫn đến nền tảng dữ liệu lớn. Đáng chú ý, ngân sách dành cho khoa học và đổi mới sáng tạo (ít nhất 10.000 tỉ đồng mỗi năm) đã bắt đầu tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, thu hút đội ngũ chuyên gia trong nước lẫn quốc tế.

Thách thức lớn nhất: Nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt

Dù đã có bước tiến về chính sách và đầu tư, nhưng rào cản lớn nhất hiện nay chính là thiếu hụt nhân lực chất lượng cao – đặc biệt trong các công nghệ cốt lõi như trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn hay an ninh mạng. Các doanh nghiệp khởi nghiệp thường gặp khó trong việc tuyển dụng kỹ sư công nghệ cao, do đầu ra từ các cơ sở đào tạo còn hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng.

Mỗi năm, Việt Nam cần khoảng 50.000 – 60.000 kỹ sư công nghệ cao, nhưng nguồn cung hiện tại vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Bên cạnh đó, môi trường làm việc trong nước chưa thực sự hấp dẫn để giữ chân nhân tài, phần lớn doanh nghiệp vẫn dừng lại ở mức ứng dụng công nghệ thay vì làm chủ hay sáng tạo công nghệ mới.

Việt Nam trên bản đồ công nghệ toàn cầu: Vươn tầm nhưng chưa làm chủ

Xét về sản lượng và xuất khẩu, Việt Nam đã có vị thế đáng kể: đứng thứ 2 toàn cầu về xuất khẩu điện thoại thông minh, thứ 5 về linh kiện máy tính, thứ 6 về thiết bị máy tính, thứ 7 về gia công phần mềm và thứ 8 về linh kiện điện tử. Tính theo giá trị đóng góp nội địa, ngành công nghệ số của Việt Nam đã lọt vào top 20 toàn cầu.

Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở vai trò gia công mà không nâng cao hàm lượng chất xám và tỉ lệ nội địa hóa, Việt Nam vẫn chưa thực sự làm chủ chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu. Muốn đi xa hơn, điều kiện tiên quyết là xây dựng được một lực lượng nhân lực số có tư duy độc lập, kỹ năng chuyên sâu và năng lực sáng tạo – những yếu tố không thể hình thành trong thời gian ngắn.

Kết luận: Nhân lực số – Nền móng cho khát vọng số hóa Việt Nam

Chuyển đổi số không chỉ là cuộc cách mạng của công nghệ, mà là cuộc cách mạng của con người. Việt Nam đã có khởi đầu mạnh mẽ, nhưng để thực sự bứt phá, cần một chiến lược dài hạn, toàn diện và đồng bộ trong phát triển nhân lực số – từ giáo dục phổ thông đến đại học, từ khu vực công đến khu vực tư, từ thu hút đến giữ chân nhân tài.

Chỉ khi giải quyết được “bài toán con người”, Việt Nam mới có thể vững vàng vươn lên thành quốc gia mạnh về công nghệ số, chủ động làm chủ tương lai số trong kỷ nguyên mới.