Trong hành trình xây dựng một xã hội học tập, chính sách miễn và hỗ trợ học phí không chỉ là biện pháp tài chính, mà còn là biểu tượng của sự cam kết mạnh mẽ từ Nhà nước đối với công bằng trong giáo dục. Ngày 22/5/2025, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về chính sách miễn và hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông và người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Chính sách này dự kiến sẽ chính thức được triển khai từ năm học 2025–2026, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lộ trình xây dựng nền giáo dục công bằng, toàn diện và không để ai bị bỏ lại phía sau.
Khác với các chính sách trước đây vốn chỉ giới hạn trong khối công lập, dự thảo lần này mở rộng phạm vi hỗ trợ đến cả học sinh, người học tại các cơ sở giáo dục dân lập và tư thục – điều chưa từng có tiền lệ. Theo đó, trẻ em mầm non dưới 5 tuổi, học sinh trung học phổ thông và người học chương trình giáo dục phổ thông tại tất cả các cơ sở giáo dục, không phân biệt công lập hay ngoài công lập, đều sẽ được hưởng chính sách miễn hoặc hỗ trợ học phí từ ngân sách nhà nước.
Chính sách này không chỉ cụ thể hóa Kết luận của Bộ Chính trị, mà còn khẳng định tinh thần ưu việt của chế độ ta trong việc bảo đảm quyền học tập của mọi người dân. Theo số liệu thống kê năm học 2023-2024, cả nước có khoảng 23,2 triệu học sinh – trong đó khối công lập chiếm khoảng 93% – thì vẫn còn hàng triệu học sinh theo học tại các trường tư thục do điều kiện trường công không đáp ứng đủ nhu cầu, nhất là tại các đô thị lớn hoặc vùng có dân số đông. Hỗ trợ học phí cho nhóm đối tượng này không chỉ giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh, mà còn thể hiện rõ nguyên tắc công bằng trong tiếp cận giáo dục – một giá trị cốt lõi của nền giáo dục hiện đại.
Theo quy định, học phí học sinh mầm non từ 50.000 đến 540.000 đồng một tháng; học sinh phổ thông từ 50.000 đến 650.000 đồng mỗi tháng tùy bậc học, vùng thành thị hay nông thôn, dân tộc thiểu số và miền núi. Mức học phí cụ thể của từng địa phương do HĐND quyết định và nằm trong khung Chính phủ quy định.
Về nguồn lực triển khai, theo tính toán sơ bộ, tổng kinh phí cần thiết để thực hiện chính sách trên toàn quốc từ ngày 1/9/2025 lên tới 30,6 nghìn tỉ đồng – một con số lớn nhưng hoàn toàn xứng đáng với ý nghĩa lâu dài của chính sách. Đến nay, ngân sách nhà nước đã thực hiện nhiều chính sách miễn, giảm, không thu học phí khoảng 22,4 nghìn tỉ đồng trong đó khối công lập là 21,8 nghìn tỉ đồng còn khối dân lập và tư thục là 0,6 nghìn tỉ đồng. Trong đó có trẻ em mầm non 5 tuổi; học sinh tiểu học công lập; miễn học phí đối với học sinh THCS ở thôn/bản đặc biệt khó khăn và một số diện ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, đối tượng yếu thế. Như vậy, để thực hiện đầy đủ chủ trương mở rộng phạm vi miễn, giảm và hỗ trợ học phí, ngân sách cần bổ sung thêm khoảng 8,2 nghìn tỉ đồng. Đặc biệt, nhóm người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục thường xuyên – vốn dễ bị bỏ sót trong chính sách – cũng được hỗ trợ riêng với kinh phí hơn 770 tỉ đồng.
Liên quan đến phương thức triển khai, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đề xuất Chính phủ nghiên cứu phương án cấp trực tiếp khoản hỗ trợ học phí đến người học tại các cơ sở dân lập, tư thục nhằm đảm bảo minh bạch và thuận lợi trong quá trình thực hiện. Đồng thời, cơ quan thẩm tra cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải đánh giá kỹ khả năng cân đối ngân sách tại từng địa phương, nhất là các tỉnh có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, để đảm bảo tính khả thi và bền vững của chính sách.
Dự thảo Nghị quyết cũng được đề nghị bổ sung kinh phí đối với nhóm học viên chương trình giáo dục phổ thông tại cơ sở giáo dục thường xuyên và các mô hình đào tạo khác, đảm bảo mọi đối tượng học tập trong hệ thống giáo dục quốc dân đều được thụ hưởng chính sách công bằng.
Có thể nói, chính sách miễn và hỗ trợ học phí từ năm học 2025–2026 hướng tới mục tiêu đảm bảo mọi trẻ em đều được đến trường và có cơ hội học tập bình đẳng, không phân biệt vùng miền, điều kiện kinh tế hay hoàn cảnh gia đình. Đây là một trong những chính sách nền tảng thể hiện rõ tinh thần “giáo dục là quốc sách hàng đầu” của Đảng và Nhà nước ta.
Không dừng lại ở việc đảm bảo chỗ học, Nhà nước còn đặc biệt quan tâm đến việc gỡ bỏ rào cản tài chính – một trong những nguyên nhân chính khiến nhiều trẻ em ở vùng sâu, vùng xa hoặc gia đình có hoàn cảnh khó khăn không thể theo đuổi việc học đến cùng. Các chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, cấp sách giáo khoa, đồng phục, và đặc biệt là cung cấp suất ăn miễn phí tại trường cho học sinh bán trú, nội trú… đã và đang góp phần tạo điều kiện học tập công bằng, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Bên cạnh đó, Nhà nước còn đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất trường lớp, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, xây dựng chương trình giáo dục phù hợp với từng vùng miền. Những địa phương khó khăn được ưu tiên bố trí ngân sách để xây dựng điểm trường, nhà bán trú dân nuôi, hỗ trợ đi lại cho học sinh, đồng thời phối hợp với các tổ chức, doanh nghiệp xã hội nhằm tăng cường huy động nguồn lực cho giáo dục.
Mục tiêu cao nhất của chính sách phổ cập giáo dục là không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau trên hành trình học tập. Đây không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là cam kết chính trị, đạo lý của Nhà nước trong việc phát triển con người – yếu tố trung tâm của mọi chiến lược phát triển bền vững. Thực hiện hiệu quả chính sách phổ cập giáo dục cũng chính là đặt nền móng vững chắc cho một xã hội tri thức, văn minh và công bằng.