1. Giới thiệu
Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (Global Innovation Index – GII), do Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố, là một công cụ đo lường toàn diện nhằm đánh giá năng lực đổi mới và hiệu suất sáng tạo của các quốc gia. Trong báo cáo GII năm 2024, Việt Nam xếp hạng 44/133 quốc gia/vùng lãnh thổ, tiếp tục thể hiện là một trong số ít quốc gia có hiệu suất đổi mới vượt trội so với mức thu nhập bình quân đầu người, cho thấy xu hướng phát triển tích cực trong lĩnh vực khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.
2. Vị thế đổi mới của Việt Nam so với trình độ phát triển
Theo biểu đồ GII 2024, Việt Nam là một trong số ít quốc gia có hiệu suất đổi mới sáng tạo vượt trên mức kỳ vọng so với trình độ phát triển kinh tế. Vị trí bong bóng của Việt Nam nằm trên đường xu hướng spline, minh họa cho mối tương quan giữa GDP bình quân đầu người (PPP) và điểm số GII. Điều này cho thấy rằng, dù GDP bình quân đầu người của Việt Nam vẫn còn ở mức trung bình thấp so với nhiều nền kinh tế khác, Việt Nam đã tận dụng hiệu quả nguồn lực để đạt được kết quả đáng khích lệ trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.
3. Mức độ vượt trội trong khu vực và nhóm thu nhập
So với các nước có mức GDP tương đương như Indonesia, Philippines hay thậm chí một số nước có thu nhập cao hơn như Thái Lan, Việt Nam vẫn nổi bật với điểm GII cao hơn. Điều này thể hiện qua vị trí bong bóng xanh lá – ký hiệu dành cho những quốc gia có hiệu suất đổi mới sáng tạo vượt kỳ vọng. Sự vượt trội này không chỉ phản ánh nỗ lực trong phát triển khoa học – công nghệ, mà còn cho thấy chính sách khuyến khích đổi mới của Việt Nam đang đi đúng hướng, đặt đất nước vào nhóm đi đầu trong các nền kinh tế đang phát triển.
4. Ý nghĩa về mặt chiến lược và chính sách
Việc Việt Nam đạt hiệu suất đổi mới vượt kỳ vọng trong GII 2024 mang nhiều ý nghĩa chiến lược. Trước hết, nó cho thấy hiệu quả đầu tư vào giáo dục, nghiên cứu và phát triển (R&D), cũng như môi trường thể chế và hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới đang dần phát huy tác dụng. Đồng thời, điều này cũng khẳng định rằng Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc xây dựng nền kinh tế dựa trên tri thức và sáng tạo – yếu tố then chốt để chuyển dịch sang nhóm các nước có thu nhập trung bình cao trong tương lai.
5. Kết luận và triển vọng
Chỉ số GII 2024 cho thấy Việt Nam không chỉ đang cải thiện năng lực đổi mới mà còn đi trước so với mức độ phát triển kinh tế hiện tại. Đây là một điểm sáng trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức về năng suất và tăng trưởng bền vững. Nếu duy trì được đà phát triển này, kết hợp với cải cách thể chế và hỗ trợ mạnh mẽ cho khoa học – công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có khả năng trở thành một trung tâm đổi mới của khu vực Đông Nam Á trong những năm tới.