Năm 2024 chứng kiến nhiều tín hiệu khởi sắc trong công tác điều hành ngân sách Nhà nước, phản ánh những nỗ lực mạnh mẽ của Chính phủ trong việc siết chặt kỷ luật tài chính, tăng cường hiệu quả chi tiêu và củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô.

Tăng thu ngân sách vượt kỳ vọng

Theo các báo cáo mới nhất, tổng thu ngân sách Nhà nước trong năm 2024 ước đạt khoảng 2,038 nghìn tỉ đồng, vượt xa con số dự toán ban đầu là 1,701 nghìn tỉ đồng. Đây là mức tăng trưởng ấn tượng, thể hiện kết quả tích cực từ chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, cũng như công tác thu – quản lý thu ngày càng chặt chẽ và hiệu quả hơn.

Chi tiêu ngân sách chủ động và tiết kiệm

Trong khi thu ngân sách tăng mạnh, chi ngân sách lại được điều hành một cách có kiểm soát. Tổng chi cả năm ước khoảng 1,831 nghìn tỉ đồng, chỉ chiếm khoảng 86.4% so với kế hoạch ban đầu. Một phần lớn khoản chi tập trung vào các chính sách hỗ trợ như miễn, giảm, gia hạn thuế, phí và tiền thuê đất – tổng cộng lên tới 197.3 nghìn tỉ đồng, với một nửa trong số đó là khoản miễn giảm thực tế, nhằm giảm bớt gánh nặng cho người dân và doanh nghiệp.

Đặc biệt, trong bối cảnh cần thắt chặt chi tiêu, Chính phủ và các bộ, ngành đã chủ động tiết kiệm hơn 64 nghìn tỉ đồng từ các khoản chi chưa cấp thiết, góp phần vào việc chống lãng phí và gia tăng hiệu quả sử dụng ngân sách công.

Nợ công trong ngưỡng an toàn

Một điểm sáng khác là mức nợ công đến cuối năm 2024 được ước tính vào khoảng 4.26 triệu tỉ đồng, tương đương 34.7% GDP. Con số này không những thấp hơn đáng kể so với ngưỡng trần 60% do Quốc hội quy định, mà còn giảm từ 1.3 đến 2.3 điểm phần trăm so với dự báo được đưa ra vào tháng 10/2024. Với quy mô GDP khoảng 476.3 tỉ USD, nợ công hiện nay tương đương khoảng 165.3 tỉ USD, tăng khoảng 490 nghìn tỉ đồng so với năm trước, nhưng vẫn đảm bảo trong mức độ bền vững.

Bên cạnh đó, nợ của Chính phủ chiếm khoảng 32.2% GDP, trong khi nợ nước ngoài là 31.8% GDP. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp so với tổng thu ngân sách vẫn ở mức kiểm soát tốt, khoảng 20.8%, đảm bảo sự an toàn tài khóa theo định hướng của giai đoạn 2021-2025.

Chiến lược vay nợ hợp lý, tăng tính tự chủ tài chính

Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt trên 8%, nhằm tạo đà cho một giai đoạn tăng trưởng bứt phá trong tương lai. Dự báo cho năm 2025, nợ công có thể tăng lên mức 36-37% GDP, nhưng vẫn trong giới hạn cho phép nếu tiếp tục duy trì nguyên tắc tài chính kỷ luật và cấu trúc vay nợ hợp lý. Đồng thời, các chỉ tiêu khác như nghĩa vụ trả nợ (ước tính khoảng 24% tổng thu NSNN) hay nợ Chính phủ và nợ nước ngoài đều được giữ trong vùng an toàn.

Một số tồn tại cần sớm khắc phục

Dù kết quả tổng thể rất tích cực, báo cáo cũng chỉ ra một số vấn đề còn tồn đọng. Cụ thể, công tác dự báo thu ngân sách chưa sát với thực tế, gây ra khó khăn trong quá trình lập và điều hành dự toán. Nợ đóng thuế vẫn cao và có xu hướng tăng, trở thành một gánh nặng tiềm ẩn. Ngoài ra, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công còn chậm, trong khi tình trạng chuyển nguồn chi tiêu chưa được khắc phục triệt để, ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả sử dụng ngân sách.

Hướng đến mục tiêu phát triển bền vững

Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt trên 8%, nhằm tạo đà cho một giai đoạn tăng trưởng bứt phá trong tương lai. Dự báo cho năm 2025, nợ công có thể tăng lên mức 36-37% GDP, nhưng vẫn trong giới hạn cho phép nếu tiếp tục duy trì nguyên tắc tài chính kỷ luật và cấu trúc vay nợ hợp lý. Đồng thời, các chỉ tiêu khác như nghĩa vụ trả nợ (ước tính khoảng 24% tổng thu NSNN) hay nợ Chính phủ và nợ nước ngoài đều được giữ trong vùng an toàn.

Kết luận

Bức tranh tài khóa năm 2024 là một minh chứng rõ nét cho sự điều hành tài chính quyết liệt và hiệu quả của Chính phủ. Tuy vẫn còn những điểm cần cải thiện, nhưng với định hướng đúng đắn và tinh thần tiết kiệm – kỷ cương, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để duy trì sự ổn định tài chính và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững trong những năm tới.